Dla jednego zawodnika idealny trener słucha, żartuje i jest dostępny 24/7.
Drugi zawodnik woli kogoś, kto potrafi dać mu konkretne wskazówki , ale niekoniecznie potrzebuje zwierzania się trenerowi oraz omawiania decyzji. Można wymieniać różne kombinacje zachowań i metod trenerów, ale pytanie brzmi: Czy istnieje trener “idealny”?
W sporcie to trener pełni rolę przywódcy. Wraz z zawodnikami ustala cele sportowe oraz drogę do ich osiągnięcia poprzez treningi. Kieruje on zorganizowaną grupą, której jest częścią. Psychologia wyróżnia wśród trenerów dwa główne style przywódcze, które odpowiadają za efektywność lidera.
Trener, który m.in.:
– rozmawia z zawodnikami na temat wyboru strategii na konkretne zawody czy mecz.
– konsultuje ważne kwestie zanim rozpocznie ich realizację.
– pozwala zawodnikom na częściowy udział w podejmowaniu decyzji.
– pozwala zawodnikom na sprawdzenie ich własnych sposobów i pomysłów, nawet jeżeli popełniają błędy.
– liczy się ze zdaniem i opinią zawodników
to trener demokratyczny.
Trener autokratyczny:
– często odmawia pójścia na kompromis.
– nie tłumaczy swoich decyzji zawodnikom.
– nie pozwala zawodnikom na podejmowanie samodzielnych decyzji.
– sam podejmuje wszystkie decyzje i nie konsultuje ich z zawodnikami.
– nie tłumaczy wyznaczanych przez niego celów względem zawodników.
– podkreśla swoją władzę i pozycję w drużynie.
Styl przywództwa a dyscyplina sportowa
Witte (2011) w swoich badaniach sprawdzał preferowane style przywództwa w zależności od uprawianej dyscypliny sportu. Wśród uczestników byli zawodnicy NCAA, takich dyscyplin, jak koszykówka, piłka nożna, baseball, softball, pływanie, lekkoatletyka oraz tenis. Badacze wykazali różnice w preferowanym przez sportowców zachowaniu trenera, czyli takim, które jest pożądane przez członków zespołu w danej sytuacji. Okazuje się, że kobiety preferują, gdy trener używa więcej pozytywnej informacji zwrotnej i zachowań uwzględniających sytuację w komunikacji z zawodniczką, podczas gdy mężczyźni wolą widzieć wyższy poziom zachowań autokratycznych i wsparcia społecznego u swojego trenera.
Istotne wnioski dla obecnego badania pochodzą z drugiej części analizy. Witte (2011) wykazał, że sportowcy dyscyplin indywidualnych preferowali u swojego trenera wyższy poziom zachowań demokratycznych, podczas gdy sportowcy drużynowi woleli styl przywództwa charakteryzujący się wyższszym poziom zachowań autokratycznych.
Dobry trener to…
Taki, który potrafi dostosować styl przywództwa do sytuacji!
Dobry trener to także ten, który pasuje swoim stylem do CIEBIE i Twoich preferencji. Indywidualna satysfakcja sportowca, zadowolenie z relacji z trenerem i jego sposobu kierowania grupą jest najważniejszym czynnikiem.
Badania wykazują, że trenerzy zmieniają często swój styl przywódczy i np. podczas przygotowań są bardziej demokratyczni, jednak w momencie zawodów, czy meczu przestawiają się na styl autokratyczny. Intuicyjnie podejmują bardzo dobrą decyzję, ponieważ w momentach dużego stresu oraz presji czasu, o wiele bardziej potrzebujemy jasnych komunikatów i instrukcji, niż rozważania na temat możliwych opcji.
Niezależnie od stylu przywództwa, jakim charakteryzuje się trener, konieczna jest komunikacja i wsparcie w relacji zawodnik – trener. Trener, który nie bierze pod uwagę opinii zawodników przy podejmowaniu decyzji, nadal może być trenerem dobrze komunikującym drogę do celu oraz wspierającym.
Także odwrotnie, trener demokratyczny może np. nie udzielać wystarczających informacji zwrotnych.
A jaki jest Twój idealny trener?
*Artukuł powstał na podstawie pracy dyplomowej: “Styl przywództwa trenera w sportach indywidualnych oraz zespołowych” Małgorzata Sławińska. Warszawa, 2020
