Perfekcjonizm w sporcie – Jak wspierać młodych zawodników bez presji na idealność.

Perfekcjonizm to zjawisko coraz częściej obserwowane wśród młodych sportowców. Rodzice i trenerzy często pragną, by ich dzieci osiągały doskonałość. Chcą widzieć, jak rosną i osiągają kolejne tytuły i umiejętności. Chcą, żeby zawodnicy cały czas się doskonalili. Jednakże, czy perfekcjonizm rzeczywiście sprzyja zdrowemu rozwojowi młodych ludzi w sporcie? A może prowadzi do wypalenia i lęku przed porażką?  

W tym artykule przyjrzymy się, jak rozpoznać objawy perfekcjonizmu u młodych zawodników, zrozumieć jego pozytywne i negatywne strony oraz poznać sposoby wspierania dzieci w zdrowym dążeniu do sukcesu, bez nadmiernej presji.

Perfekcjonizm – Przyjaciel czy wróg młodego sportowca?

Perfekcjonizm w sporcie może mieć różne oblicza. Może motywować do osiągania wielkich rzeczy, ale może też prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i fizycznych. Kiedy próbujemy wykonać dany ruch po raz setny, zwracamy uwagę na szczegóły – doskonalimy nasze wykonanie. Jednak czasami zamiast wzmacniać odporność psychiczną, powodujemy nadmierny stres i lęk przed porażką. Co jeśli nie wyjdzie idealnie? Dlaczego jeszcze tego nie potrafię? 

Wiemy zatem, że nie każdy perfekcjonizm działa destrukcyjnie. W sporcie możemy wyróżnić dwie formy perfekcjonizmu: adaptacyjny (dążenie do perfekcji) i nieadaptacyjny (destrukcyjny). 

Dążenie do doskonałości – zdrowe oblicze perfekcjonizmu

  • Motywuje do osiągania celów – zawodnicy stawiają sobie ambitne, ale realistyczne cele.
  • Buduje dyscyplinę i organizację – perfekcjoniści z tej grupy dobrze planują treningi, regenerację i strategię zawodów.
  • Skupia na procesie – młodzi sportowcy cieszą się z samego rozwoju i postępów, a nie tylko z wyniku.

Kiedy perfekcjonizm staje się nieadaptacyjny?

Perfekcjonizm może stać się toksyczny, gdy zawodnik zaczyna stawiać sobie zbyt wysokie wymagania, co prowadzi do:

  • Lęku przed popełnianiem błędów – obsesja na punkcie perfekcji paraliżuje zawodnika i nie może rywalizować.
  • Utraty radości z gry – sport przestaje być przyjemnością, a staje się wyłącznie źródłem presji.
  • Problemów zdrowotnych – ciągły stres zwiększa ryzyko kontuzji, wypalenia oraz problemów emocjonalnych, takich jak lęk i depresja.

Jesteś PERFEKCJONISTĄ czy OPTYMALISTĄ?


Tal Ben-Shahar  w swojej książce The Pursuit of Perfect: How to Stop Chasing Perfection and Start Living a Richer, Happier Life przedstawia perfekcjonizm, jako kontinuum. „Perfekcjonizm i optymalizm nie są odrębnymi sposobami bycia, wyborem albo-albo, ale raczej współistnieją w każdej osobie. I chociaż możemy przejść od perfekcjonizmu do optymalizmy, nigdy całkowicie nie zostawimy perfekcjonizmu za sobą i nigdy w pełni nie osiągniemy optymalizmu. Ideał optymalizmu nie jest odległym brzegiem, do którego można dotrzeć, ale odległą gwiazdą, która nas prowadzi i nigdy nie może zostać osiągnięta. Jak zauważył Carl Rogers, „Dobre życie to proces, a nie stan bycia. To kierunek, a nie cel” pisze Tal Ben-Sharar.

A Ty? Ku której stronie bardziej się zbliżasz?
Zastanów się gdzie jesteś w różnych dziedzinach swojego życia?
Może Twoje dziecko jest pefekcjonistą w sporcie, ale niekoniecznie w szkole? 

Jeśli wiemy, że perfekcjonizm ma swoje zalety i wady, to pozostaje nam odpowiedzieć na pytanie: 

Jak rodzice i trenerzy mogą wspierać młodych sportowców?

Charley Haversat w bardzo prosty sposób podczas swojego wystąpienia podczas TEDTalk pokazuje, jak zaszczepiamy w dzieciach podejście “Jeśli nie możesz zrobić czegoś idealnie, to po co w ogóle to robić?” 

Jak zatem możemy nastawić młodych sportowców na dążenie do doskonałości, a nie destrukcyjny perfekcjonizm?

  • Skupienie na rozwoju, nie na wyniku

Dzieci i młodzież powinny widzieć w sporcie przede wszystkim szansę na rozwój osobisty. Zamiast podkreślać wyniki, warto mówić o procesie i postępach. Na przykład: „Jesteś coraz lepszy w swoich zagrywkach” zamiast „Musisz wygrać kolejny mecz”.

  • Tworzenie bezpiecznej przestrzeni na błędy

Błędy są częścią procesu nauki. Wspieraj dziecko w akceptacji pomyłek jako lekcji, które mogą je wzmocnić. Możesz powiedzieć: „Każdy popełnia błędy – to one uczą nas najwięcej”.

  • Budowanie wyrozumiałości wobec siebie

Perfekcjonizm często wiąże się z surową oceną siebie. Pomóż młodemu zawodnikowi zrozumieć, że jego wartość nie zależy wyłącznie od wyników w sporcie. Wyrazy wsparcia, jak: „Jesteś wartościowy niezależnie od wyniku”, mogą zdziałać cuda.

  • Zachęta do odpoczynku i równowagi

Perfekcjoniści mają tendencję do pracy ponad siły, co może prowadzić do wypalenia. Warto przypominać o znaczeniu odpoczynku jako kluczowej części sukcesu w sporcie.

Perfekcjonizm w sporcie nie musi oznaczać ciągłej presji na idealność. Dzięki odpowiedniemu wsparciu młodzi sportowcy mogą dążyć do doskonałości w zdrowy sposób – bez lęku przed porażką i nadmiernego stresu. Zachęcamy rodziców i trenerów, aby wspierali swoich młodych zawodników, dbając o równowagę między rozwojem a akceptacją błędów.


Poznaj więcej metod na wsparcie dziecka w zdrowym podejściu do sportu – Współpraca z psychologiem może być w tym bardzo pomocna. Poszukaj wsparcia i pamiętaj, że trening mentalny to nie tylko praca w gabinecie. Są formy spotkań ONLINE, albo samodzielnej pracy z narzędziami i dziennikiem treningowym (tutaj STREAMBOOK Twój trening mentalny), które też są skuteczne

Oferta i formularz kontaktowy STREAMLINE Leadership Academy