Była to decydująca chwila w życiu młodego tenisisty, Jakuba. Miał szansę wziąć udział w ważnym turnieju międzynarodowym, ale w ostatnich tygodniach wykazywał widoczną niechęć do treningów. Zamiast ćwiczyć regularnie, zaczął unikać niektórych zadań, zwłaszcza tych, które były związane z jego słabościami.
Jego trener i rodzice zauważyli ten problem. Martwili się, dlaczego Kuba odpuszcza w tak ważnym momencie. Czy nie rozumie, że jeśli nie będzie pracował nad słabościami, to nie osiągnie sukcesu? Wyglądało to tak, jakby był… rozleniwiony.
Po rozmowie, okazało się, że Kuba bał się, że jeśli będzie ćwiczył ciężko i wciąż nie osiągnie sukcesu, to okaże się, że jest po prostu niezdolny. Dodatkowo obawiał się, że zawiedzie innych. Nie chciał pokazywać swoich niedociągnięć, ma być idealnie, albo w ogóle! Był tak bardzo przerażony porażką, że woląc uniknąć treningu, próbował chronić swoje ego.
Czy zawodnik, który zaczyna odpuszczać i unikać zadań na pewno ma problem z motywacją i możemy mu zarzucić lenistwo? Otóż nie. Odpowiedzią może być… perfekcjonizm, z którym coraz częściej spotykamy się w gabinecie. Można również pomyśleć, że podchodzenie do zadań ze skrupulatnością i nie odpuszczanie, to pożądane cechy przez zawodnika, które kierunkują go na sukces i wygraną. Jednak perfekcjonizm ma swoje ciemne strony…
Jak rozpoznać perfekcjonizm u młodych zawodników?
Oto kilka przykładów. Może widzisz niektóre z tych zachowań u swojego młodego zawodnika?
1. Przesadna samoocena: Młodzi zawodnicy mogą być nadmiernie krytyczni wobec siebie, oczekując doskonałych wyników w każdym treningu lub zawodach. Nawet drobne błędy mogą prowadzić do frustracji.
2. Nadmierna kontrola: Perfekcjonistyczni młodzi sportowcy mogą próbować kontrolować każdy aspekt swojej kariery sportowej, co może prowadzić do stresu i przemęczenia.
3. Obawa przed porażką: Młodzi perfekcjonistyczni zawodnicy często boją się porażki i przegrania, co może prowadzić do unikania ryzyka i wyzwań.
4. Zbyt ambitne cele: Mogą sobie stawiać cele na zbyt wysokim poziomie, które są nierealne do osiągnięcia w danym okresie czasu, co prowadzi do frustracji i poczucia niepowodzenia.
5. Przemęczenie: Perfekcjonizm może skłaniać młodych sportowców do ciągłego dążenia do lepszych wyników, co może prowadzić do nadmiernego treningu i przemęczenia.
6. Brak równowagi między sportem a życiem osobistym: Perfekcjonistyczni młodzi zawodnicy mogą poświęcać zbyt wiele czasu na treningi, kosztem innych aspektów życia, takich jak nauka, życie społeczne czy czas na odpoczynek.
Czy opuszczenie się w nauce, ciągłe zmęczenie i unikanie zadań nie jest przypadkiem spowodowane ukrytym perfekcjonizmem? Wydłużona ekspozycja na powyższe zachowania może skutkować chociażby obniżoną samooceną, brakiem zadowolenia z treningów, czy brakiem motywacji.
Skąd biorą się perfekcjoniści?
Perfekcjonizm jest złożonym zjawiskiem i może mieć różne źródła. Choć są cechy osobowości, które mogą sprzyjać rozwojowi perfekcjonizmu, to nad wieloma czynnikami mamy kontrolę i możemy je zmienić! Oto one:
1. Presja otoczenia: Często zawodnicy doświadczają presji ze strony rodziny, społeczeństwa, czy środowiska treningowego, aby osiągać doskonałe wyniki. To może prowadzić do dążenia do perfekcji, aby spełnić oczekiwania innych.
2. Wychowanie: Wpływ rodziców może być znaczący. Jeśli rodzice ustanawiają bardzo wysokie standardy i krytykują dzieci za błędy, to dzieci mogą rozwijać perfekcjonistyczne tendencje.
3. Lęk przed porażką: Zawodnicy często unikają porażki za wszelką cenę, ponieważ utożsamiają ją z brakiem talentu i wartości.
4. Kultura i media społecznościowe: Współczesna kultura, w tym presja mediów społecznościowych, może promować dążenie do perfekcji. Porównywanie się do innych ludzi w internecie może prowadzić do większej surowości w samoocenie.
6 sposobów, jak możesz pomóc młodemu perfekcjoniście!
Radzenie sobie z perfekcjonizmem u dzieci wymaga delikatności i wsparcia. Dziecko potrzebuje poczucia, że jest akceptowane bezwarunkowo i że błądzenie i porażka są naturalnymi częściami procesu uczenia się i rozwoju.
1. Rozmawiaj z dziećmi: Zachęć do otwartej rozmowy z dzieckiem na temat jego oczekiwań i lęków. Pozwól mu wyrazić swoje uczucia i obawy związane z porażką. Czego obawia się na treningach czy zawodach? Jak możecie sobie z tym poradzić?
2. Uświadomienie, że porażka to część procesu: Pomóż dziecku zrozumieć, że porażki są naturalnym elementem rozwoju i nauki. Wprowadzenie go do historii sukcesów znanych sportowców, którzy doświadczyli wielu niepowodzeń, może być inspirujące.
3. Ustal realistyczne cele: Pomóż dziecku ustalić cele z trenerem, które są wyzwaniem, ale są również osiągalne. Realistyczne cele dają poczucie spełnienia i motywują do dalszej pracy. Ustalanie celów i dostrzeganie progresu, to jedno z głównych narzędzi w naszym dzienniku treningowym STREAMbook!
4. Zachęcaj do zdrowego podejścia do treningu: Podkreśl znaczenie pracy nad umiejętnościami i nie tylko wyników. Dziecko powinno czerpać radość z procesu trenowania, niezależnie od wyników. Może powiedz mu, jak dumna/y jesteś, że spróbowało czegoś pierwszy raz?
5. Buduj poczucie własnej wartości: Pomóż dziecku zrozumieć, że jego wartość nie zależy od osiągnięć sportowych. Akceptacja samego siebie jest kluczowym elementem radzenia sobie z perfekcjonizmem.
6. Oferuj wsparcie emocjonalne: Zawsze pamiętaj, że twoje dziecko potrzebuje twojego wsparcia i zrozumienia, niezależnie od wyników. Bądź tam, aby wspierać je w trudnych chwilach.
A zatem do dzieła! Mam dla Ciebie Rodzicu zadanie!
Pochwal dziś swoje dziecko za coś, czego się nauczyło, ale nie jest jeszcze idealne. Pokaż mu, że widzisz jego starania! Dodatkowo zapytaj swojego zawodnika, czego się nauczył przez ostatni rok. Powiedz mu, jak bardzo dumny jesteś z niego!
