Okres startowy w pełni, a Ty nie do końca czujesz, że Twoje starty są odzwierciedleniem twojej pracy na treningach? Przyczyn może być wiele, ale bardzo często zawodnicy ulegają presji wyniku i borykają się ze stresem przedstartowym. Skąd się bierze i jak sobie z nim poradzić?
Uczucie niepewności przed lub w trakcie startów na zawodach może skutecznie psuć twoje występy. Kiedy twoje ciało staje się zbyt napięte, nie może odpowiednio skoordynować ruchów niezbędnych do wykonania danej konkurencji. Co ważne, pewien poziom pobudzenia i napięcia jest niezbędny i przygotowuje nas do startu.
Co się dzieje, gdy jednak nie uda się skontrolować tego pobudzenia? Bang! Nie potrafisz wykorzystać swojego potencjału.
Najczęstsze symptomy przedstartowe to uczucie fizycznego napięcia, nerwowość, drżenie, podwyższone tętno, obawy dotyczące startu, negatywne myśli albo charakterystyczne uczucie motyli w brzuchu. Fizjologia organizmu pozwala nam dostrzec takie sygnały, które automatycznie pojawiają się w wymagających sytuacjach, niczym naturalny instynkt człowieka. Twoja świadoma (lub jak do tej pory nieświadoma) reakcja na te symptomy jest natomiast przyczyną wzrostu napięcia, które potem przeszkadza ci swobodnie wykonywać zadanie. Jeśli postrzegasz takie sygnały w twoim ciele jako coś negatywnego, kwestionując przy tym swoje przygotowanie
i umiejętności, mózg będzie dalej postrzegał sytuację jako zagrożenie wywołując przy tym jeszcze większy alarm i napięcie. Doszukując się negatywnych aspektów rywalizacji na zawodach lubimy przeszukiwać naszą pamięć w poszukiwaniu wcześniejszych porażek, które potwierdzą, że faktycznie jest się czego obawiać. Jeśli to nie wystarcza, wybiegamy w przyszłość przewidując i wyobrażając sobie negatywne wyniki rywalizacji, programując nasz mózg na błędy i przegraną. Dzieje się tak tylko dlatego,
że źle zinterpretowaliśmy sygnały płynące z własnego ciała.
Patrząc na to z perspektywy nauki, reakcja stresowa naszego ciała, czyli napięcie mięśni, przyśpieszone bicie serca, wyostrzone zmysły i uczucie ciepła to prawidłowa rekcja organizmu, który szykuje się na podjęcie wyzwania (ang. fight or flight). Tak przygotowane ciało jest pobudzone, mięśnie są dotlenione i odżywione, a koncentracja wyostrzona właśnie po to, aby lepiej wystartować. Jeśli zreinterpretujemy symptomy stresu w pozytywny sposób, włączając do tego racjonalne argumenty potwierdzające nasze wypracowane umiejętności i mocne strony, możemy uspokoić te obszary mózgu, które są odpowiedzialne za dalszy, niekontrolowany wzrostu napięcia. Im więcej racjonalnych argumentów potwierdzających gotowość do startu, kontrolę nad zadaniem i precyzję planu wyścigów, tym bardziej spokojny staje się organizm. Poprzez uruchomienie takich pozytywnych myśli i argumentów wzrasta aktywność w płacie czołowym, który jest odpowiedzialny za świadome myślenie i kontrolę emocji. Co się dzieje dalej? Aktywny płat czołowy skutecznie gasi pożar i panikę w strukturach mózgu odpowiedzialnych za reakcje emocjonalne, lęk i strach przed potencjalnymi zagrożeniami natury fizycznej (zmęczenie) i psychologicznej (wstyd po przegranej).
W efekcie utrzymujesz taki poziom pobudzenia jaki jest ci potrzebny do dobrej zabawy
i rywalizacji na miarę swoich możliwości.
Obserwując profesjonalnych sportowców, możemy zauważyć kluczowe różnice mentalne na tle mniej doświadczonych zawodników i sportowców amatorów. Oprócz lepiej rozwiniętych umiejętności, doświadczeni sportowcy potrafią stanąć na wysokości zadania i rywalizować na 100% w najbardziej wymagających sytuacjach. Oni się nie boją. Pewność siebie pozwala im zinterpretować symptomy stresu przedstartowego jako coś niezbędnego do osiągnięcia sukcesu. Sportowcy, którzy są świadomi swoich umiejętności i wcześniejszych sukcesów wykorzystują symptomy przedstartowe jako dodatkowy bodziec i ekscytację rywalizacją, która daje im możliwość sprawdzenia się. Pozytywne postrzeganie stresu przedstartowego jako nieodłączny element rywalizacji na zawodach pozwala wzbudzić poczucie kontroli nad sytuacją. Jeśli w odpowiedzi na uczucie napięcia przypomnisz sobie obrazy ciężkich treningów, wcześniejszych sukcesów, poprawnej techniki i planu wykonania nadchodzącego wyścigu, poczujesz się pewny i przygotowany. Zgodnie z badaniami, pewność siebie i poczucie kontroli nad zadaniem mają pozytywny wpływ na efektywność działania i osiągany rezultat.
Podsumowując, następnym razem kiedy poczujesz jak serce mocniej ci bije przed startem, pomyśl, że to twoje ciało daje sygnał gotowości i pomaga ci stanąć na wysokości zadania.
Joanna Budzis