Pozytywny feedback jest kluczowy w kwestii motywacji człowieka, tym bardziej zawodnika, który codziennie podejmuje znacznie więcej wyzwań, niż jego niesportowy rówieśnik. Pozytywny feedback stymuluje ośrodki nagrody w mózgu, pozostawiając odbiorcę otwartego na nowe doświadczenia i wyzwania. Jednocześnie, negatywny feedback wskazuje na oczekiwane poprawki, rozpoznaje to jako zagrożenie i uruchamia zamkniętą postawę obronną.
Regularne dostarczanie pozytywnego feedbacku jest istotne, ale wielu z nas nie wie jak uniknąć udzielania nienaturalnej i nieuzasadnionej informacji zwrotnej. Wielu z nas obawia się, że nadmierne chwalenie przyczyni się do spadku motywacji i nadmiernej pewności siebie. Poniżej kilka, łatwych do zastosowania strategii, które pozwolą ci inspirować i motywować swoich podopiecznych.
1. Jeśli to widzisz, powiedz to natychmiast.
Aby feedback był efektywny, musi być natychmiastowy. Ludzki umysł uczy się i utrwala zachowania wtedy kiedy zostaje uchwycony w akcji. Jeśli chcesz, aby twój podopieczny (zawodnik, dziecko, uczeń) utrzymał pożądane zachowanie, nagradzaj go zaraz po tym jak zaprezentuje pozytywne działanie. Powtarzaj komentarz zawsze i tak często jak działanie się powtarza. Produktywna informacja zwrotna musi zachodzić często, aby układ nagrody w mózgu mógł motywować do utrzymania zachowania. Nie czekaj więc
z nagrodą, aż twój podopieczny popełni kolejny błąd. Nagradzaj pozytywnym komentarzem częściej niż krytycyzmem i obserwuj jak wzrasta poczucie skuteczności. Motywacja ma swoje korzenie w potrzebie bycia w czymś dobrym, świadomości własnych umiejętności i postrzegania własnych mocy sprawczych.
2. Bądź konkretny, aby odbiorca wiedział co dokładnie powtórzyć.
Jeśli nagradzasz podopiecznego (zawodnika, dziecko, ucznia) słowami „bardzo dobrze”, pomijasz esencję osiągnięcia. Zamiast tego zwróć się osobiście używając imienia swojego odbiorcy i uzupełniając przekaz informacją o konkretnym działaniu, za które chwalisz. „Michał (kto), zrobiłeś przysiad (co) bardzo dobrze”, pozwala odebrać informację jako ważną, bo skierowaną personalnie i odnoszącą się do tego co przed chwilą zrobiłem. Mózg utrwala takie właśnie informacje z etykietą „ważne”, ponad tysiące innych informacji przetwarzanych w ciągu dnia. Określ co doceniasz w wysiłku swojego podopiecznego, tak aby wiedział co powtórzyć w przyszłości. Unikaj udzielania grupowych informacji zwrotnych. W masowym przekazie odbiorca nie utożsamia się
z przekazem i nie czerpie z tego korzyści.
3. Utrzymuj pozytywny feedback naprawdę pozytywnym.
Oddziel pozytywną informację zwrotną od tej negatywnej. W natłoku informacji jakie twój podopieczny rejestruje na treningu, w szkole i w domu, negatywne i pozytywne informacje zwrotne mogą się mieszać i przestają być efektywne. Podświadomie mamy skłonność do przykuwania większej uwagi i zapamiętywania negatywnych doświadczeń i sytuacji. Mózg jest stworzony do wychwytywania potencjalnych zagrożeń, dlatego tak samo twoi podopieczni będą pamiętać to co zrobili źle, a nie to co zrobili dobrze. Aby wzmocnić w nich wiarę we własne umiejętności i możliwości zmiany złych nawyków, zastosuj pozytywną informację zwrotną, która zbuduje poczucie skuteczności. Jeśli chcesz nagrodzić za dobrze wykonane zadanie, zrób to bez nawiązywania do innych złych, wcześniejszych zachowań. Spróbuj wzmocnić
w podopiecznym poczucie kompetencji i świadomość, że potrafi i jest w czymś dobry.
W konsekwencji, potem możesz udzielać mu konstruktywnej krytyki, która nie wywoła zamkniętej postawy obronnej. W ten sposób krytyka będzie postrzegana jako dodatkowa możliwość uzyskania lepszych rezultatów.
4. Używaj indywidualnych standardów i pokazuj możliwości.
Warto zaznaczyć, że niezależnie od tego co i kogo chwalimy, to powinno być to
w odniesieniu do wcześniejszego zachowania i działania tej właśnie osoby. Porównywanie zawodników między sobą, nie jest docenieniem ich wysiłku i efektów pracy, a wyższości i dominacji nad innymi. W konsekwencji, zawodnicy zaczną szybko rywalizować o względy trenera i pozycję w grupie, prestiż bycia liderem grupy. Aby tego uniknąć, wyróżniajmy zawodników i uczniów za wysiłek włożony w uzyskanie pożądanego rezultatu, co pokaże reszcie grupy, że każdy z nich może się rozwijać
i uzyskiwać rezultaty na miarę swoich możliwości. W ten sposób członkowie grupy będą otwarcie wspierać się i komentować wzajemne osiągnięcia, unikając przy tym rywalizacji o bycie lepszym od kolegi. Klimat motywacyjny powstaje wtedy, kiedy prezentuje chęć doskonalenia własnych umiejętności, wykorzystując do tego ściganie się z kolegami z grupy.
5. Nawiązuj do wcześniej ustalonych norm i wartości grupy.
Udzielanie pozytywnej informacji zwrotnej na temat pożądanego zachowania jest łatwiejsze i nie grozi nadmierną, narcystyczną pewnością siebie, kiedy odnosi się do norm i wartości ustanowionych w grupie. Jeśli postawa zawodnika jest reprezentacją wcześniej ustalonych wartości na których opiera się współpraca, staję się on pozytywnym wzorem dla innych. Podkreślając zachowanie, chwaląc konkretne działanie np. systematyczną rozgrzewkę czy frekwencję na treningach, pokazujemy grupie jakie zachowanie jest fundamentem efektywnej współpracy i sukcesu. Chwaląc za konkretne zachowanie, a nie za całokształt, możemy wyróżniać i doceniać większą liczbę zawodników, co pokazuje, że każdy może być doceniony. Dodatkowo, jest to jasny przekaz, że każdy ma równe możliwości rozwoju, wszyscy traktowani są równo i nie
ma w grupie faworytów.
6. Inspiruj do dalszego rozwoju i osiągania wyższych celów.
Pamiętajmy, że informacja o dobrze wykonywanych działaniach, pomaga pokazać kierunek działania do osiągnięcia większych celów. Z pozoru niewinny komentarz staje się drogowskazem, szczególnie istotnym u podopiecznych, którzy prezentują niską wiarę we własne możliwości. Pozytywne drogowskazy są potrzebne wszystkim, którzy mogą napotkać trudności w realizacji celów, czyli wszystkim zawodnikom, którzy mają zamiar wykorzystać swój potencjał w pełni. Niektórzy mogą mieć też większe zapotrzebowanie na bardzo czytelne drogowskazy, np. zawodnicy powracający po kontuzji, spektakularnych porażkach i kobiety. Tak, kobiety, zawodniczki wykazują się nadmiernym samokrytycyzmem, obniżonym poczuciem sprawczości i pewności siebie, a często postrzegają swój sukces jako wypadkową wielu czynników zewnętrznych, a nie ich własnej pracy.
Chwalmy więc, tylko mądrze.
Joanna Budzis